Slik er det å vere ung i Bjørnafjorden 2024

Ungdata er ei undersøking der skuleelevar over heile landet svarer på spørsmål om korleis dei har det, og kva dei driv med på fritida. Undersøkinga omfattar tema som familie, vennskap, skule, lokalmiljø, helse, mobbing, lovbrot og deltaking i fritidsaktivitetar. Undersøkinga blir gjennomført i skuletida og er anonym og frivillig.  

Velferdsforskingsinstituttet NOVA ved OsloMet er ansvarleg for gjennomføringa av Ungdata-undersøkinga, i samarbeid med KoRus, kompetansesenter innan rusfeltet.  

Ungdata 2024 blei gjennomført i februar 2024. Sist gong undersøkinga blei gjennomført var i 2021. Du kan sjå resultata for Ungdata 2021 her

I Bjørnafjorden kommune har 17 skular på barnetrinnet (5.-7. trinn), inkludert dei tre private barneskulane, i tillegg til tre ungdomsskular og fire vidaregåande skular deltatt.
Barnetrinnet har ein svarprosent på 87 % (937 elevar), ungdomsskulen 84 % (946 elevar) og vidaregåande skule 72 % (731 elevar).  

Målet med Ungdata er å gi kommunen innsikt og informasjon til å kunne utarbeide meir treffsikre og kunnskapsbaserte tiltak inn mot barn og unge i kommunen.

Samanfattinga er skriven av arbeidsgruppa for ungdataundersøkinga i Bjørnafjorden kommune, og er eit utdrag av rapportane frå sjølve undersøkinga. Vi har vald å dele samanfattinga inn i tal for barnetrinnet, ungdomstrinnet og vidaregåande skule.

Dei aller fleste barn synest sjølve at dei har eit bra liv. Ungdata '24

Livskvalitet handlar om det som gjer livet godt å leve, og har både materielle og ikkje-materielle sider.  Livskvalitet kan vere ei subjektiv oppleving av det livet ein lever, og handlar om trivsel og kor nøgd ein er med livet sitt, men òg kjensla av å vere til nytte eller oppleve meistring. 
Barn og unge som har det bra, har ofte eit positivt sjølvbilete. Ei viktig side av livskvalitet handlar derfor om korleis vi ser på oss sjølve, både på godt og vondt.

• 92 % av barn og unge i Bjørnafjorden svarar at dei er fornøgde med livet sitt. Det nasjonale snittet er 93 %.  
• Barna svarar på om dei er fornøgde med livet sitt, om dei likar seg sjølve som dei er og om dei har alt dei ønskjer seg. 
• Jenter svarar generelt litt lågare enn gutar, skilnaden er størst på spørsmålet om ein likar seg sjølv som ein er. 
• Tala er stabile frå 2021 til 2024, men prosentdelen som likar seg sjølv som ein er, er lågare i 2024 (80 %) enn i 2021 (84 %).

Kor nøgde barna er med eiga helse, opplevingar av helseplagar og vonde eller vanskelege tankar og kjensler, er viktige indikatorar for fysisk og psykisk helse. Ungdata '24

På mellomtrinnet er dei fleste gutane og jentene nøgde med helsa si. Tala er stabile frå 2021, og samsvarar også med nasjonale tal.

Gjennom ungdomstida skjer det ofte store endringar i søvnvanar. Ungdata '24

• Tidstrend på 9 timar søvn synk med alderen. Gutar søv meir enn jenter. Utviklingstrend frå 2021-24 viser at talet på søvntimar går ned. 14-33 % oppgir at dette går utover skule og fritid.  
• Prosentdelen av elevar som oppgir at dei ofte har hovudverk, vondt i magen eller kvalme er mellom 7-16 % for begge kjønn. 
• Jenter rapporterer meir av tilstandar som lei seg, nedfor, på gråten eller sinne, enn gutar. Det same gjeld for fysiske helseplagar som kvalme, magevondt og hovudverk.
• Mellom 86 og 93 % av elevane har nokon å snakke med om vanskelege eller triste ting. Tidstrenden er stabil frå 2021-24 med 89 %. Mor er føretrekt samtalepartnar, etterfølgt av far, venner og helsesjukepleiar.
• 28 % av elevane i Bjørnafjorden mot 24 % nasjonalt har brukt tablettar mot hovudverk siste veke. 
• Frå 6. trinn brukar jenter meir tablettar enn gutar. På spørsmål om elevane sin bruk av smertestillande tablettar siste veke, viser tidstrend 2021-24 i kommunen ein auke frå 23 til 28 %.

Dei fleste barn er sikre på at dei har minst éin god venn som dei stoler heilt på. Ungdata '24

For dei fleste er venner ei kjelde til leik, glede, støtte, samhøyr og stadfesting. Å vere saman med venner er for mange barn den mest sentrale aktiviteten i livet. Eit godt vennskap kan fungere som eit sosialt immunforsvar og gjere barna meir robuste overfor ulike utfordringar i oppveksten. 
På lengre sikt er samspelet med jamaldringar viktig for utviklinga av sjølvbilete og sosial kompetanse. 
Motsett kan fråvær av nære venner, manglande stabilitet i relasjonar med jamaldringar eller einsemd vere ei påkjenning som gjer barna meir sårbare.

• Dei fleste elevane på mellomtrinnet har minst ein god ven som dei stoler heilt på. Dei har nokon å vere saman med i friminutta og på fritida. 
• Vi ligg på nasjonalt nivå, men det er urovekkande at 6 % av elevane ikkje har nokon å vere saman med på fritida, sjølv om dette er ein nedgang frå 8 % i 2021.
• 10 % av elevane i Bjørnafjorden melder om at dei ofte/veldig ofte kjenner seg einsame. Nasjonalt er talet 12 %. I 2021 var talet i Bjørnafjorden 12%, men det er alvorleg at om lag 10 % av elevane våre på 5.-7.trinn kjenner seg einsame. 
• Det er flest jenter som svarar at dei kjenner seg einsame eller at dei kjenner at dei ikkje passar inn blant dei andre dei brukar å vere saman med.

“Det store fleirtalet av barn er svært nøgde med foreldra sine”. Ungdata '24

Sjølv om ein stor del av barndommen og ungdomstida går føre seg innanfor rammene av barnehage, skule og fritidsordningar, er foreldra og dei næraste føresette framleis dei viktigaste omsorgspersonane i oppveksten. 
Etter barnelova har foreldre plikt til å sørgje for økonomisk underhald og omsorg, og dei skal sikre ei forsvarleg oppseding og at barnet får utdanning. Foreldra sine ressursar - økonomisk, kulturelt og sosialt - dannar grunnlaget for levekåra og livskvaliteten til barn og unge. Studiar tyder på at foreldra har mykje å seie for dei unge sine utdanningsval og fritidsinteresser. 

• Ein av faktorane elevane skal vurdere er foreldre/føresette. Dei blir bedne om å krysse av for «svært nøgd», «litt nøgd», «korkje nøgd eller misnøgd», «litt misnøgd» eller «svært nøgd”. 
• Vi ser at barn og unge i vår kommune generelt sett er godt nøgde med foreldra/føresette, og at vi stort sett ligg som landet elles.

“Trivselen i norsk skule er god. Dei fleste barn opplever gode relasjonar til lærarar og til dei andre elevane i klassen”. Ungdata '24

Skulen er ein viktig arena for læring og sosialisering. Den har som føremål å utvikle dei unge slik at dei er rusta til å møte utfordringane som dei kjem til å oppleve i samfunnet i framtida. 
Samstundes er skulen ein stad der barna tar del i tette samspel med dei vaksne og medelevar.  

Ungdata junior viser at dei aller fleste barna i Noreg trivst godt på skulen. Det store fleirtalet meiner at læraren deira bryr seg om dei, og dei fleste føler at dei passar inn i klassen. Dei aller fleste rapporterer at dei alltid har det bra i friminutta. 

Sjølv om det store fleirtalet av barna trivst godt på skulen, er det ein del barn som gir uttrykk for at dei ikkje er så nøgde med skulen dei går på. Dette kan skuldast ulike ting, alt frå kvaliteten på bygningane til det sosiale samspelet mellom lærarar og elevar. 

• På mellomtrinnet ser vi noko av den same tendensen som på ungdomstrinnet: I undersøkinga i 2021 svarte 79 % at dei var nøgde med skulen dei gjekk på, medan på årets undersøking er det berre 70 % som er nøgde med skulen sin på mellomtrinnet. 
• På mellomtrinnet svarar 30 % av elevane at dei ofte gruer seg til å gå til skulen. I 2021 var svarprosenten 28. 
• Det er også ein auke i talet på elevar som svarar at dei veldig ofte gruer seg når dei skal ha prøve, ein auke frå 25 % (2021) til 27 % (2024). 
• Talet på elevar som kjenner seg redde når dei må snakke framfor klassen har også auka frå 26 % til 29 %.

Mobbing er eit alvorleg problem for dei som blir ramma. Ungdata '24

Alle barn har rett til ein trygg og god oppvekst og eit trygt og godt skulemiljø som fremmar helse, trivsel og læring. Barn i Noreg rapporterer generelt om høg trivsel og gode levekår. Samstundes blir ein del barn utsette for mobbing og ulike former for krenking.

• I Bjørnafjorden viser tala at barn opplever ein del meir negative hendingar på nett enn gjennomsnittet i Noreg. Dette kan vere utestenging, mobbing eller trakassering. Det er samstundes ein auke i vår kommune frå førre undersøking.
• 12 % av barna oppgir at dei blir mobba på skulen eller på fritida av andre barn omtrent kvar 14. dag. Dette er éin prosent over nasjonalt nivå.

“Dei aller fleste barn er med på ein eller fleire faste fritidsaktivitetar, og mange brukar fleire kveldar i veka på slike aktivitetar”. Ungdata '24

Barn har rett til fritid og like moglegheiter til å delta. Ungdata junior (5.-7. trinn) viser at dei fleste barna er med på faste , organiserte fritidsaktivitetar, gjerne fleire gonger i veka. Dei fleste driv med idrett. Færre barn driv med kulturaktivitetar som dans, song og musikkinstrument. Pass eller stell av dyr har òg ein sentral plass i fritida til barna.

• Bjørnafjorden ligg rett over nasjonalt nivå når det gjeld fast fritidsaktivitet, sport og idrett . Vi ligg rett under snitt når det gjeld det å utøve kulturuttrykk som å spele instrument, dans og teater.  
• Prosentdelen som trener eller driv med sport minst ein dag i veka har auka frå 71 % i 2021 til 80 % i 2024.
• Prosentdelen som er på fritidsklubb eller juniorklubb minst ein gong i veka har auka frå 8 % i 2021 til 16 % i 2024. Gutar på 5. trinn skil seg positivt ut her.

“Det er stor variasjon i kor mykje tid barn bruker framfor ein skjerm i løpet av ein vanleg dag”. Ungdata 2024 

• Bjørnafjorden ligg over nasjonalt nivå på kor mange som brukar meir enn tre timar dagleg framfor ein skjerm, samt det å bruke minst ein time på dataspel og sosiale medium etter skulen. 
• Jenter er meir aktive på sosiale medium, gutar meir aktive innan gaming. 
• Prosentdelen av dei som er på sosiale medium ein time eller meir etter skulen, har auka frå 35 % i 2021 til 46 % i 2024. Dei som brukar meir enn tre timar framfor skjerm aukar frå 49 % i 2021 til 52 % i 2024.

Eit trygt og godt lokalmiljø som legg til rette for aktivitet og sosialt samvær, betyr mykje for barna sine liv. Ungdata '24

Ulike nærområde og lokalmiljø gir ulike moglegheiter for aktivitet og sosialt samvær. Barn og unge brukar nærområdet i større grad og på ein annan måte enn vaksne. Trygge nærområde med god tilgang til ulike møteplassar er difor spesielt viktig for velferd og trivsel hos barn. 

• Barn og unge i Bjørnafjorden er stort sett nøgde med lokalmiljøet der dei bur, samanlikna med nasjonalt nivå. 
• Det er ikkje noko endring i kor trygge dei kjenner seg i lokalmiljøet eller på skulevegen sidan 2021. 
• Gutar på 5. trinn skil seg positivt ut når det gjeld trivsel i nærområdet.

“Dei fleste ungdommane er godt nøgde med livet sitt” Ungdata '24

Livskvalitet handlar om det som gjer livet godt å leve, både materielt og ikkje-materielt. For nokre er livskvalitet ei subjektiv oppleving av det livet ein lever og handlar om trivsel og kor nøgd ein er med livet sitt, men òg om kjensla av å vere til nytte eller oppleve meistring. 
Barn og unge som har det bra, har ofte eit positivt sjølvbilete. Ei viktig side av livskvalitet handlar derfor om korleis vi ser på oss sjølve, både på godt og vondt.

Ungdommane svarar på om livet deira er bra, om dei likar seg sjølve som dei er og om dei har alt dei ønsker seg.

• 78 % av ungdommane i Bjørnafjorden svarar at dei er fornøgde med livet sitt, medan det nasjonale talet er 83 %. I 2021 var talet i Bjørnafjorden 80 %. 
• Jenter skårar lågare enn gutar. Skilnaden mellom jenter og gutar er størst på spørsmålet om ein likar seg sjølv som ein er, 59 % mot 82 %.
• Det er òg kjønnsforskjellar når det gjeld prosentdelen som den siste veka har vore glad, engasjert, hatt masse energi, vore optimistisk med tanke på framtida, kjent seg nyttig og kjent at ein meistrar ting. I Bjørnafjorden skårar jenter betydeleg lågare enn gutar på alle desse faktorane.

Dei aller fleste unge har god helse. 

Ungdomstida er ein periode med store forandringar, både kroppsleg og mentalt. I løpet av  ungdomsskulen har dei fleste komme i puberteten, og mange har begynt å få kjensler overfor seg sjølve og andre som dei ikkje hadde som barn. 
For mange er dette ei spennande tid der dei får nye erfaringar, utviklar seg sosialt og prøvar ut ting dei aldri har gjort før.

Samstundes er dei tidlege tenåra ein periode der stadig fleire opplever ulike former for psykiske helseplager, og der vonde tankar og kjensler vil kunne prege korleis dei fungerer i kvardagslivet.

• 61 % av ungdommane i Bjørnafjorden er fornøgde med helsa si, mot nasjonalt 68 %. 
• I 2019 og 2021 var tala høvesvis 68 % og 66 % for ungdom i Bjørnafjorden. Altså har det vore ein markant nedgang i ungdom som melder at dei er fornøgde med helsa si. 
• Det er ein betydeleg kjønnsforskjell knytt til dette spørsmålet, der fleire gutar enn jenter melder at dei er nøgde med helsa si.

Gjennom ungdomstida skjer det ofte store endringar i søvnvanar. Ungdata '24

Søvn

• Talet på ungdommane sine søvntimar blir reduserte i takt med alder. 
• 32 % av elevane oppgir vanskar med å sovne minst tre dagar i veka, og 32 % oppgir å ha vore så søvnig/trøytt at det har gått ut over skule og fritid minst 3 dagar i veka.  
• Jenter er mest plaga av både søvnvanskar og lite søvn. 
• Av elever som søv seks timar eller mindre skårar jenter betydeleg høgare enn gutar (37 % mot 26 %).

Smerter og smertestillande

• I likheit med nasjonale tal, melder 9 % av elevane i Bjørnafjorden om dagleg hovudverk. 
• Når det gjeld andre plager (kvalme, mageverk og smerter i ledd og musklar ), svarer 13 % at dei er plaga dagleg, medan 27 % er plaga nokre gonger i månaden. 
• Både når det gjeld hovudverk og andre fysiske plager rapporterer jenter i Bjørnafjorden betydelig høgare tal enn gutar i kommunen.
• Bruk av smertestillande tablettar minst ein eller fleire gonger i veka har auka markant.
• I Bjørnafjorden rapporterer elever høgare tablettbruk enn nasjonalt. 25 % av elevane i ungdomsskulen i Bjørnafjorden brukar minst ein gong i veka smertestillande tablettar, mot 21 % nasjonalt. 
• Jenter skil seg ut med eit markant høgare forbruk enn gutar. Tidstrenden viser også auke frå 17 % i 2019 og 2021 til 24 % i 2024.

Helsetenester 

Elevane i Bjørnafjorden brukar helsetenester som helsesjukepleiar og helsestasjon for ungdom i mindre grad enn ungdom nasjonalt. Lokalt nyttar jenter helsetenestene i større grad enn gutar.

Psykisk helse og stress

«Mange psykiske helseplager” blir i denne rapporten definert som dersom ein elev i gjennomsnitt har kryssa av for “ganske mykje plager”  i løpet av ei veke. 
I alt seks helseplager blir kartlagt: kjent at alt er eit slit, hatt søvnproblem, kjent deg ulykkeleg, trist eller deprimert, kjent håpløyse med tanke på framtida, kjent deg stiv eller spent og uroa deg for mykje. 

• Jenter skårar tydeleg høgare enn gutar på å ha mange psykisk helseplager i løpet av dei siste sju dagane: jenter 23 % mot gutar 12 %. 
• Tidstrenden i Bjørnafjorden viser jamn auke i helseplager: 15 % i 2019 og 16 % i 2021, og 18 % i 2024.

I debatten om korleis det er å vere ung i dag, høyrer ein ofte at ungdommen opplever mykje prestasjonspress og at det er sterke forventningar til den enkelte om å vere best, anten det gjeld å sjå bra ut eller ha ein fin kropp, gjere det bra på skulen eller i idrett eller vere vellukka på sosiale medium. 

• 18 % av ungdommar i Bjørnafjorden har i stor grad/ i svært stor grad opplevd så mykje stress siste veka at dei har problem med å takle det, mot nasjonalt 16 %.  
• Det er store kjønnsforskjellar knytt til oppleving av stress og press. På ungdomstrinna skårer jentene (samanlagt for alle trinn) 41 % mot gutane sine 16 %. 
• Det er òg ein betydeleg større del av jentene som opplever det som vanskeleg å takle stress og press, 26 % mot gutar 9 %.

Ni av ti unge i Noreg har ein venn dei kan snakke med om alt mogleg. Ungdata '24

Ungdomstida blir gjerne skildra som ein livsfase der jamaldringar er særleg viktige. For dei fleste er venner på same alder ei kjelde til leik, glede, støtte, samhøyr og stadfesting. Vennene si tyding endrar seg ofte i overgangen frå barn til tenåring. 
Medan leiken står i sentrum for dei yngste, har det etter kvart like mykje å seie kven ein er saman med som kva ein gjer. 

På lengre sikt er jamaldringane viktige for utvikling av sjølvbilete og sosial kompetanse. Mange knyter òg vennskap i ungdomstida som varer livet ut. Å ha venner er viktig fordi det gir ei oppleving av å vere godteken. 

• Om lag 90 % av elevane på ungdomstrinnet har ein venn dei kan stole på og snakke med om alt mogleg. 
• Jentene og gutane svarar ganske likt. Vi ligg likt som nasjonalt nivå, men har ein negativ tidstrend på talet som melder at dei har minst ein fortruleg venn: frå 92 % i 2021 til 87 % i 2024.
• I Bjørnafjorden melder 25 % av elevane på ungdomstrinnet at dei er ganske/veldig mykje plaga av å kjenne seg einsame. Dette er litt høgare enn nasjonalt, som er 22 %. 
• Vi merker oss at jenter på 9. trinn ligg signifikant høgast når det gjeld å vere veldig mykje plaga av å kjenne seg einsam, 24%.
• Bjørnafjorden kommune ligg litt høgare enn nasjonalt snitt på å spele online-spel størstedelen av kvelden. Prosentdelen av gutar som oppgir dette er signifikant høgare enn jenter, til dømes på 9. trinn: gutar 77 % og jenter 19 %.

Det store fleirtalet av barn er svært nøgde med foreldra sine. Ungdata '24

Forholdet mellom ungdom og foreldre har endra seg mykje sidan foreldre i dag var ungdommar. 
Nesten alle ungdommar i dag opplever at foreldra deira har oversikt over kvar dei er og kven dei er saman med på fritida. Samtidig har ein del unge behov for å skape sine eigne rom, der foreldre ikkje har ein like naturleg plass. 
På landbasis svarer rundt ein av fire at dei prøver å halde mesteparten av fritida skjult for foreldra. 

Det er fleire spørsmål om foreldre i Ungdata. Som ein hovudindikator på korleis ungdommar opplever foreldra sine, bruker vi eit spørsmål om kor nøgd eller misnøgd ungdommen er med ulike sider av livet:
Ein av faktorane dei skal vurdere er foreldre/føresette. Dei blir bedne om å krysse av for «svært nøgd», «litt nøgd», «korkje nøgd eller misnøgd», «litt misnøgd» eller «svært nøgd”.  

• Vi ser at barn og unge i vår kommune generelt sett er godt nøgde med foreldra/føresette, og at vi stort sett ligg som landet elles.
• På ungdomstrinnet svarer 20 % at foreldra deira ofte eller av og til manglar pengar til å betale for fritidsaktivitetar som dei ønskjer å delta på. På landsbasis seier 15 % det same. I Bjørnafjorden er det altså 5 % fleire enn landsgjennomsnittet som svarer at foreldra deira ofte eller av og til manglar pengar til å betale for fritidsaktivitetar.

“Skulen er ein god stad å vere for dei aller fleste, men ikkje for alle”. Ungdata '24

Skulen er ikkje berre ein stad for læring, det er òg ein viktig arena for sosialt samvær. Skulen er ein stad der vennskap blir utvikla - både i timane, i friminutta og på skulevegen. 

I ei tid der digitale kommunikasjonsformer pregar mykje av fritida til ungdommen, blir den sosiale sida ved skulesituasjonen, og det fysiske samværet der, kanskje ein endå viktigare del av livet til dei unge enn det var tidlegare. 

Ein god del av dei unge opplever skulearbeidet som stressande. Positivt stress kan vere bra og hjelpe ungdommen med å fokusere på læringsoppgåvene. Samstundes kan stress vere negativt, særleg for dei som opplever vedvarande stress over tid og at gapet mellom eigne ambisjonar og det ein får til blir for stort.

• I Ungdata-undersøkinga i 2021 var 64 % av elevane på ungdomsskulane våre nøgde med skulen dei gjekk på. I undersøkinga i 2024 seier berre 52 % det same. Det er bekymringsfullt at berre om lag halvparten av ungdomsskuleelevane våre er nøgde med skulen sin.
• På ungdomstrinnet er det ei negativ tidstrend for kor nøgde elevane er med skulen dei går på, frå 64% i 2021 til 52 % i 2024. 
• 37% av elevane svarar at dei ofte gruer seg til å gå på skulen. Det er fleire jenter som gruer seg.
• På ungdomstrinnet ser vi ein auke i talet på elevar som har skulka skulen minst 1 gong det siste året, frå 25 % i 2019 til 30 % i 2021 og vidare auke til 34 % i 2024.
• Berre 17 % av ungdomsskuleelevane i Bjørnafjorden seier dei er svært nøgde med skulen dei går på. Landsnittet er 29 %.  I vår kommune er 11 % svært misnøgde med skulen dei går på, elles i landet seier 7 % det same.

Skjermbaserte aktivitetar har stor plass i ungdomstida. Ungdata '24

I dag spelar digitale medium ei sentral rolle i ungdommen sitt kvardagsliv, både for skulearbeid og det sosiale livet. Teknologien gjer at barn og unge kjem i kontakt med jamaldringar på nye måtar, og har gjort ungdommen si verd større. Særleg er sosiale medium ein sentral formidlingskanal for det som elles skjer i ungdomskulturen. Det kan handle om alt frå å halde kontakten med venner til å arrangere festar, konsertar eller politiske markeringar. Mange brukar mykje av fritida si på internett, og det kan få store sosiale konsekvensar for den enkelte å ikkje vere til stades. 

• Ein større del (74 %) av ungdomsskuleelevar i Bjørnafjorden brukar minst tre timar dagleg på skjermaktivitetar, mot 71 % nasjonalt og 72 % i fylket.
• Ungdom i Bjørnafjorden brukar meir tid enn ungdom nasjonalt på både elektroniske spel og sosiale medium. 
• 51 % av ungdomsskuleelevar i Bjørnafjorden brukar minst to timar dagleg på elektroniske spel, mot 45 % nasjonalt og 46 % i fylket.  
• 59 % av ungdomsskuleelevar i Bjørnafjorden brukar minst to timar dagleg på sosiale medium, mot 54 % nasjonalt og 56 % i fylket. 
• Det er store kjønnsforskjellar når det kjem til ungdom sin bruk av skjermaktivitetar, både nasjonalt og i Bjørnafjorden. Medan gutar er opptekne av spel, er jenter oftare på sosiale medium.
• Når det gjeld ungdom som brukar meir enn 3 timar dagleg framfor ein skjerm, var det ein auke frå 63 % i 2019 til 75 % i 2021. I 2024 er talet 74 %.

Dei fleste er med på ei eller anna form for organisert fritidsaktivitet. Ungdata '21

Ungdata viser at dei aller fleste barn og unge har delteke eller vore innom ulike typar organiserte fritidsaktivitetar gjennom oppveksten. Organisasjonar, klubbar, lag og foreiningar er viktige arenaer for samvær med andre unge og gir andre erfaringar og læringsvilkår enn skulen, og meir uformelle situasjonar. På sitt beste gir organisasjonane gode og varierte opplevingar. Ungdommane får moglegheiter til å utvikle evnene sine og trening i å fungere i eit fellesskap, ytre meiningar og jobbe målretta.

Nasjonale tal frå Ungdata viser at det frå rundt 2018 har vore ein markert nedgang i kor mange som seier at dei er med på organiserte fritidsaktivitetar. Pandemien medverka noko til nedgangen. 

• Berre 37 % av dei unge er tilfredse med kulturtilbodet i Bjørnafjorden, mot Vestland 51 %  og nasjonalt 59 %. Berre 1 av 5 har delteke på fritidsklubb siste månaden - og dette er halvparten av landet elles.
• 3 av 5 er med i organisert aktivitet , som er rett over nasjonalt nivå. 
• Prosentdelen som aldri har vore med i organisert aktivitet går ned frå 8. til 10. trinn, spesielt for gutar.
• Prosentdelen av jenter som oppgir at dei har delteke på organisert fritidsaktivitet minst 5 gonger siste månad, går markant ned frå 59 % i 8. trinn til 41 % i 10. trinn.

Å trene er noko dei fleste ungdommar driv med. Nokre ungdommar trener svært mykje. Ungdata '24

Dei fleste ungdommar trener, men det er stor variasjon i kva for treningsaktivtet dei driv med. Medan mange spelar handball, basket, fotball eller driv med annan idrett gjennom idrettslag, har andre treningssenteret som sin faste treningsarena. 

Det er òg mange unge som trener på eiga hand, anten åleine eller saman med venner. Ungdata viser at tre av fire norske tenåringar er med i organisert idrettslag i løpet av ungdomstida, og endå fleire har vore med som barn. 

Samstundes er fråfallet frå ungdomsidretten høgt. Nesten 6 av 10 som har vore med i ungdomsidretten, sluttar før dei blir 18 år. Ungdomstida er ei tid då mange får nye interesser, og det er naturleg at mange vel andre måtar å vere fysisk aktive på.

I mange idrettar blir det stilt store krav til utstyr og deltaking, og det kan koste ein del å vere med. Dette kan vere ei utfordring for å nå overordna målsettingar om “idrettsglede for alle”. 

• Bjørnafjorden ligg på nasjonalt nivå når det gjeld dei som trener minst fem gonger i veka. 
• Jenter på 9. trinn skil seg ut når det gjeld trening minst èin gong i veka: 73 % på 9. trinn mot 87 % på 8. trinn og 81 % på 10. trinn. 
• Jenter på 9. trinn skil seg også ut på spørsmålet om fysisk aktivitet sjeldnare enn 1 til 2 gonger i månaden. 
• Bjørnafjorden ligg under nasjonalt nivå på kor mange som driv fysisk aktivitet så dei blir andpustne eller sveitte minst 5 gonger i veka, med 21 % mot 28 % nasjonalt. 
• Tidstrenden i Bjørnafjorden viser at talet på ungdommar som trener minst ein gong i veka held seg på same nivå frå 2019 til 2024 med 83 %.  

Rus

På ungdomsskulen har dei færraste begynt å drikke alkohol. Ungdata '24

Ungdomstida er ei tid då mange gjer seg sine første erfaringar med rusmiddel. Alkohol er det vanlegaste rusmiddelet blant ungdom. Ungdata viser stor variasjon i kor gamle ungdommane er når dei begynner å drikke alkohol. Det store fleirtalet har såleis ikkje vore rusa i løpet av ungdomsskulen, og berre eit mindretal har prøvd narkotiske stoff.

• Bjørnafjorden har nesten heilt like tal som resten av landet. Det er ein generell auke i bruk av rusmidlar sidan sist undersøking. Bruken av snus og hasj eller marihuana er dobla frå 3 % i 2021 til 6 % i 2024. Det er òg auke blant dei som oppgir å ha vore rusa på alkohol, frå 10 % i 2021 til 16 % i 2024.

Bruk av narkotika blant ungdom vekkjer ofte mykje merksemd. Ungdata '24

• Fleire oppgir at dei har fått tilbod om narkotiske stoff, men berre eit fåtal har prøvd. Det store fleirtalet ruser seg ikkje, og på slutten av ungdomsskulen har om lag 1 av 4 opplevd å ha vore rusa.

Regelbrot

Dei fleste unge er nokså lovlydige. Det er oftast nokre få av ungdommane som står for mesteparten av lovbrota. Ungdata '24

Ungdomstida er ei tid for utprøving på nye arenaer. I denne fasen av livet er det ikkje uvanleg å vere med på aktivitetar som er på kant med det som er alminneleg sosialt akseptert – inkludert å bryte reglar.

•  43 % av ungdommane i Bjørnafjorden kommune har unnlate å betale på kino, idrettsstemne, buss, tog og liknande ein, to eller fleire gonger. 
• I Bjørnafjorden er det 37 % som oppgir at dei aldri har gjort lovbrot. Tilsvarande tal for gjennomsnittet i Noreg er 45 %.
• Frå 2021 til 2024 har prosentdelen av dei som har tatt varer i butikk utan å betale dobla seg, og vi har også auke i hærverk.

Vald og trakassering

På landsbasis opplever om lag 8 % jamleg å bli plaga, utfrosne eller truga av andre unge. Ungdata '24

Ungdom i Noreg rapporterer generelt om høg trivsel og gode levekår. Samstundes blir ein del unge ramma av mobbing, vald eller andre former for trakassering. Medan mobbing har stått høgt på dagsorden i lang tid, har seksuell trakassering og vald som foreldre utset unge for, fått mindre merksemd i forskinga. 

• Mesteparten av valden som ungdom blir utsett for skjer i møte med andre ungdommar. 
• 35 % oppgir at dei har blitt slått, sparka, rista hardt, lugga eller liknande. 
• Nesten 1 av 10 seier at dei har blitt trua, angripne eller rana med bruk av våpen eller gjenstandar.
• 5 % av gutar og 3 % av jenter har det siste året opplevd at nakenbilete/bilete frå seksuelle handlingar blir delte.
• 7 % av gutar og 13 % av jenter har opplevd å bli befølte på ein seksuell måte mot si vilje.
• Tala frå Bjørnafjorden viser at 6 % av ungdommane våre blir utsette for vald frå ein vaksen i familien.

Ulike lokalmiljø kan gi ulike mogelegheiter for å utfalde seg og ha sosialt samvær. Trygge og sunne lokalmiljø er særleg viktige for velferda til barn og unge, sidan dei som regel brukar lokalmiljøet i større grad og på ein annan måte enn foreldra og andre vaksne. Barn og unge kan òg ha andre meiningar enn vaksne om kva som gir livskvalitet på heimstaden. 

• På ungdomstrinnet er gutar noko meir nøgde med tilbodet til ungdom i nærmiljøet. Likevel viser undersøkinga totalt sett at ungdomane er mindre nøgde no enn kva dei var i 2019 og 2021. 
• Bjørnafjorden ligg likt med landet når det gjeld tryggleik i nabolaget, dei fleste opplever det som trygt.
• Idrettsanlegg kjem best ut av tilbod til ungdom i lokalmiljøet. 
• Når det gjeld å vere tilfreds med kollektivtilbodet, ligg Bjørnafjorden på nesten same nivå som snittet for Vestland, men under nasjonalt nivå: 58 % i Bjørnafjorden mot 67 % nasjonalt.

Ungdomsgenerasjonen blir kalla utdanningsorientert fordi det aldri før har vore så mange unge i høgare utdanningsløp. Mot slutten av 20-åra har meir enn halvparten av jentene og ca. ein tredel av gutane tatt høgare utdanning. 

Eit sentralt mål i norsk utdanningspolitikk er sosial utjamning. Det er framleis store forskjellar i val og gjennomføring av utdanning etter utdanningsnivå, inntekt og yrkesstatus til føresette. Dei fleste begynner på vidaregåande skule etter grunnskulen, men ca. ein tredel fullfører ikkje. Det er eit nasjonalt mål å auke talet på elevar som fullfører, fordi det i stor grad er eit vilkår for å komme inn i arbeidslivet.

•  Elevar på ungdomstrinnet i Bjørnafjorden trur i mindre grad dei vil fullføre vidaregaånde utdanning enn landsgjennomsnittet: 78 % mot nasjonalt 85%. 
• Jentene er mest optimistiske med tanke på å fullføre vidaregåande, med høgaste skår 92 % i 10. trinn.
• Elevane si tru på å fullføre vidaregåande aukar med alder. Elevane i Bjørnafjorden ligg under nasjonale tal på dette - 48 % mot 58 %.
• På spørsmål om elevane trur dei nokon gong vil bli arbeidsledige, er svara nokså like landssnittet. 23 % av elevane på ungdomstrinnet og 12 % på vidaregåande trur dei ein gong vil bli arbeidsledige. Gutane skårar høgast her. Jentene er mest optimistiske når det gjeld deltaking i arbeidslivet.
• 67 % av begge kjønn har tru på eit godt og lykkeleg liv. Denne skåren har ligge ganske jamt over tid.
• Fleire av elevane i Bjørnafjorden ser for seg å begynne på yrkesfag enn snittet for heile Noreg, 44 % mot nasjonalt 35 %. Fleire gutar enn jenter ser for seg å begynne på yrkesfag.

Dei fleste ungdommane er godt nøgde med livet sitt. Ungdata '24

Livskvalitet handlar om det som gjer livet godt å leve, og har både materielle og ikkje-materielle sider. 
For nokre er livskvalitet ei subjektiv oppleving av det livet ein lever, og handlar om trivsel og kor nøgd ein er med livet sitt, men òg kjensla av å vere til nytte eller oppleve meistring. 
Barn og unge som har det bra, har ofte eit positivt sjølvbilete. Ei viktig side av livskvalitet handlar derfor om korleis vi ser på oss sjølve, både på godt og vondt.

Ungdommane svarar på om livet deira er bra, om dei likar seg sjølv som dei er og om dei har alt dei ønsker seg. 

• Jenter skårar lågare enn gutar på dei to første påstandane, men fleire jenter enn gutar svarar at dei har det dei ønsker seg i livet.
• 83 % av ungdommane på vidaregåande skule i Bjørnafjorden svarar at dei er fornøgde med livet sitt, medan det nasjonale talet er 82 %. 
• Elevar på vidaregåande rapporterer høgare skår enn ungdomsskulelevar på “å ha har vore glad, engasjert, hatt masse energi, vore optimistisk om framtida, kjent seg nyttig og kjent at ein meistrar ting siste veka”. 
• I likheit med jentene på ungdomsskulen, rapporterer jenter i vidaregåande lågare skår enn gutar på to av tre punkt, men det er mindre forskjell mellom kjønna for elevar i vidaregåande skule, samanlikna med ungdomsskulen.

• 63 % av vidaregåande elevar i Bjørnafjorden er fornøgde med helsa si, mot nasjonalt 64 %. I 2019 og 2021 var tala 67 % og 68 % i Bjørnafjorden, altså har det vore ein nedgang i ungdom som er fornøgde med helsa si. 
• Gutane er meir nøgde med helsa si enn det jentene er.

Søvn

Gjennom ungdomstida skjer det ofte store endringar i søvnvanar.

• 29 % av elevane oppgir vanskar med å sovne minst tre dagar i veka, og 25 % oppgir å ha vore så søvnige/trøytte at det har gått ut over skule og fritid minst tre dagar i veka. 
• Jenter er mest plaga av både søvnvanskar og lite søvn. På “søv i seks timar eller mindre” skårar jenter betydeleg høgare enn gutar (44 % mot 38 %).

 Smerter og smertestillande

• 8 % av elevane i Bjørnafjorden melder om dagleg hovudverk, mot 9 % nasjonalt. 
• Når det gjeld andre plager (kvalme, magevondt og smerter i ledd og musklar), svarer 10 % at dei er plaga dagleg, medan 27 % er plaga nokre gonger i månaden. 
• Både når det gjeld hovudverk og andre fysiske plager rapporterer jenter i Bjørnafjorden betydeleg høgare tal enn gutar i kommunen.
• Bruk av smertestillande tablettar ein eller fleire gonger i veka har auka blant vidaregåande elevar. 19 % av elevane i vidaregåande skule i Bjørnafjorden brukar smertestillande tablettar minst ein gong i veka, mot 22 % nasjonalt.
• Jenter skil seg ut med eit markant høgare forbruk av smertestillande enn gutar. Tidstrend viser også auke frå 17 % i 2019, 15 % i 2021 til 19 % i 2024.

 Helsetenester

Elevane i Bjørnafjorden brukar helsetenester som helsesjukepleiar og helsestasjon for ungdom i mindre grad enn ungdom nasjonalt. Lokalt nyttar jentene helsetenestene i større grad enn gutar.

 Psykisk helse

I alt seks helseplager blir kartlagt i undersøkinga: kjent at alt er eit slit, hatt søvnproblem, kjent deg ulykkeleg, trist eller deprimert, kjent håpløyse med tanke på framtida, kjent deg stiv eller spent og uroa deg for mange ting. «Mange psykiske helseplager” blir definert som når ein elev i gjennomsnitt har kryssa av for “ganske mykje plager”  i løpet av ei veke. 

• Jenter skårar betydeleg høgare enn gutar på “mange psykisk helseplager i løpet av dei siste sju dagane”: 21 % mot gutar 11 %. 
• Trenden viser at helseplager for begge kjønn aukar med alder. Tidstrenden viser også ein auke, som for ungdomstrinnet.

I debatten om korleis det er å vere ung i dag høyrer vi ofte at ungdommen opplever mykje prestasjonspress og at det er sterke forventningar til den enkelte om å vere best, anten det gjeld å sjå bra ut eller ha fin kropp, vere god på skulen eller i idrett eller vere vellukka på sosiale medium. 

• 14 % av ungdommar i Bjørnafjorden har i stor grad eller i svært stor grad opplevd så mykje stress siste veka at dei har problem med å takle det, mot nasjonalt 18 %. 
• Det er store kjønnsforskjellar knytt til oppleving av stress og press. Jentene opplever mest press på minst to av fire område (jenter 33 % mot gutar 12 %). 
• Det er òg ein betydeleg større del jenter (20 %) som opplever det som vanskeleg å takle stress og press enn gutar (9 %).

Ni av ti unge i Noreg har ein venn dei kan snakke med om alt mogleg. Ungdata '24

Ungdomstida blir gjerne skildra som ein livsfase der jamaldringar er særleg viktige. For dei fleste er venner på same alder ei kjelde til leik, glede, støtte, samvær og stadfesting. Vennene si tyding endrar seg ofte i overgangen frå barn til tenåring. Medan leiken står i sentrum for dei yngste, har det etter kvart like mykje å seie kven ein er saman med som kva ein gjer.

På lengre sikt er jamaldringane viktige for utviklinga av sjølvbilete og sosial kompetanse. Mange knyter òg vennskap i ungdomstida som varer livet ut.  Å ha venner er viktig fordi det gir ei oppleving av å vere godteken. 
Dei fleste ungdommane har venner å vere saman med, men det er samstundes urovekkande at kvar tiande ungdom i Noreg manglar venner dei kan stole på og snakke med om alt mogleg. 

• På vidaregaånde, både nasjonalt og i Bjørnafjorden kommune, melder 10 % av ungdommane at dei manglar venner dei kan stole på og snakke med om alt mogleg. Det er urovekkande. Tidstrenden for Bjørnafjorden kommune er litt negativ, spesielt for VG3, med ein nedgang frå 93 % (2021) til 86 % (2024).
• Vi ligg på nasjonalt nivå når det gjeld elevar som har kjend seg einsame, men det er alvorleg at 22 % i Bjørnafjorden og 25 % nasjonalt melder at dei har vore plaga av å kjenne seg einsame den siste veka. Her er det signifikant forskjell mellom gutar og jenter, der jentene er mest plaga av einsemd.

Det store fleirtalet av barn er svært nøgde med foreldra sine. Ungdata '24

Forholdet mellom ungdom og foreldre har endra seg mykje sidan foreldre i dag var ungdommar. Nesten alle ungdommar i dag opplever at foreldra deira har oversikt over kvar dei er og kven dei er saman med på fritida. 
Samtidig har ein del unge behov for å skape sine eigne rom, der foreldre ikkje har ein like naturleg plass. 
På landbasis svarer rundt ein av fire at dei prøver å halde mesteparten av fritida skjult for foreldra. 
Det er fleire spørsmål om foreldre i Ungdata. Som ein hovudindikator på korleis ungdommar opplever foreldra sine, bruker vi eit spørsmål om kor nøgde eller misnøgde ungdommen er med ulike sider av livet. 

Ein av faktorane dei skal vurdere er foreldre/føresette. Dei blir bedne om å krysse av for «svært nøgd», «litt nøgd», «korkje nøgd eller misnøgd», «litt misnøgd» eller "svært nøgd”. 

• Vi ser at barn og unge i vår kommune generelt sett er godt nøgde med foreldra/føresette, og at vi stort sett ligg som landet elles.
• Når det gjeld foreldre si moglegheit til å betale for fritidsaktivitetar for ungdom på vidaregåande skule, kjem vi ut betre enn landssnittet. 15 % svarer at foreldra deira ofte eller av og til manglar pengar til å betale for fritidsaktivitetar som dei ynskjer å delta på, medan landsnittet er 17 %. 

Det varierer mykje kor lang tid ungdom brukar på skulearbeid utanom skuletida. Ungdata '24

Skulen er ikkje berre ein stad for læring, men òg ein viktig arena for sosialt samvær. Skulen er ein stad der vennskap blir utvikla - både i timane, i friminutta og på skulevegen. I ei tid der digitale kommunikasjonsformer pregar mykje av fritida til ungdommen, blir den sosiale sida ved skulesituasjonen, og det fysiske samværet der, kanskje ein endå viktigare del av livet til dei unge enn tidlegare.

Ein god del av dei unge opplever skulearbeidet som stressande. Positivt stress kan vere bra og hjelpe ungdommen med å fokusere på læringsoppgåvene. Samstundes kan stress vere negativt, særleg for dei som opplever vedvarande stress over tid og at gapet mellom eigne ambisjonar og det ein får til blir for stort. 

• Ser vi på resultata frå dei vidaregåande skulane i kommunen, ser vi at tala er meir lik landssnittet. 33 % i vår kommune seier dei er svært nøgde med skulen dei går på, medan landsnittet er 37 %. 
• 5% av vidaregåande elevar i vår kommune er svært misnøgde med skulen dei går på, og det er det same som snittet elles i landet. Elevane på VG1 er mest nøgde.

Skjermbaserte aktivitetar har stor plass i ungdomstida. Ungdata '24

I dag spelar digitale medium ei sentral rolle i ungdommen sitt kvardagsliv, både i skulearbeid og det sosiale livet. Teknologien gjer at barn og unge kjem i kontakt med jamaldringar på nye måtar, og har gjort ungdommen si verd større. 

Særleg er sosiale medium ein sentral formidlingskanal for det som elles skjer i ungdomskulturen. Det kan handle om alt frå å halde kontakten med venner til å arrangere festar, konsertar eller politiske markeringar. Mange brukar mykje av fritida si på internett, og det kan få store sosiale konsekvensar for den enkelte unge å ikkje vere til stades. 

• 74 % av vidaregåande elevar i Bjørnafjorden brukar minst tre timar dagleg på skjermaktivitetar, mot 75 % nasjonalt og 75 % i fylket.
• 36 % av vidaregåande elevar i Bjørnafjorden brukar minst to timar dagleg på elektroniske spel, mot 31 % nasjonalt og 31 % i fylket.
• 54 % av vidaregåande elevar i Bjørnafjorden brukar minst to timar dagleg på sosiale medium, mot 58 % nasjonalt og 59 % i fylket.
• Det er store kjønnsforskjellar når det kjem til ungdom sin bruk av skjermaktivitetar både nasjonalt og i Bjørnafjorden. Medan gutar skil seg ut innan elektroniske spel, er jenter oftare på sosiale medium enn gutar.
• Når det gjeld ungdom som brukar meir enn 3 timar dagleg framfor ein skjerm, var det ein auke frå 58 % i 2019 til 76 % i 2021. I 2024 er dette talet 74 % for vidaregåande elevar.

Dei fleste er med på ein eller annan form for organisert fritidsaktivitet. Ungdata '24

Ungdata viser at dei aller fleste barn og unge har delteke i eller vore innom ulike typar organiserte fritidsaktivitetar gjennom oppveksten. Organisasjonar, klubbar, lag og foreiningar er viktige arenaer for samvær med andre unge, og gir andre erfaringar og læringsvilkår enn skulen og byd på meir uformelle situasjonar. 
På sitt beste tilbyd organisasjonane gode og varierte opplevingar, og gir ungdommen moglegheiter til å utvikle evnene sine og trening i å fungere i eit fellesskap, ytre meiningar og jobbe målretta. 
I Noreg er aktivitetsmangfaldet stort. Kva slags organiserte fritidsaktivitetar ungdom deltek i, avheng av kva for tilbod som finst der dei bur. Idretten står spesielt sterkt, og det er idrettslag over heile landet.

Nasjonale tal frå Ungdata viser at det frå rundt 2018 har vore markert nedgang i prosentdelen som seier at dei er med i organiserte fritidsaktivitetar. Pandemien medverka noko til nedgangen. 

• Jenter i Bjørnafjorden har ei positiv utvikling med auke i deltaking i organisasjon, klubb eller lag frå ungdomstrinn til VG1-VG3, der VG2 skil seg spesielt positivt ut. Gutane på VG3 skil seg òg ut når det gjeld god deltaking.
• Når det gjeld spørsmålet om deltaking i organisert fritidsaktivitet minst 5 gonger i løpet av den siste månaden, er denne redusert i VG2, men styrka att for jenter i VG3. 
• Tidstrend for elevane på vidaregåande som er med i organisasjonar, klubbar eller lag viser nedgang frå 45 % til 39 % for VG3 frå 2019 til 2024. For VG1 og VG2 er tidstrenden stabil.

Å trene er noko dei aller fleste driv med. Nokre ungdommar trenar svært mykje. Ungdata '24

Dei fleste ungdommar trener, men det er stor variasjon i kva for treningsaktivtet dei driv med. Medan mange spelar handball, basket, fotball eller driv med annan idrett gjennom idrettslag, har andre treningssenteret som sin faste treningsarena. Det er òg mange unge som trener på eiga hand, anten åleine eller saman med venner.

Ungdata viser at 3 av 4 norske tenåringar er med i organisert idrettslag i løpet av ungdomstida, og endå fleire har vore med som barn. 
Samstundes er fråfallet frå ungdomsidretten høgt. Nesten 6 av 10 som har vore med i ungdomsidretten, sluttar før dei blir 18 år. Ungdomstida er ei tid då mange får nye interesser, og det er naturleg at mange vel andre måtar å vere fysisk aktive på. 
I mange idrettar blir det stilt store krav til utstyr og deltaking, og det kan koste ein del å vere med. Dette kan vere ei utfordring for å nå overordna målsettingar om “idrettsglede for alle”. 

• Ungdommane i Bjørnafjorden ligg nokså likt med ungdommane nasjonalt når det gjeld kor ofte dei trener, men litt under nasjonalt snitt for trening minst 5 gonger i veka: 35 % i Bjørnafjorden trener minst 5 gonger i veka, mot 39 % nasjonalt. 
• Gutar på VG1 og VG2 skil seg noko ut når det gjeld prosentdelen som trener minst ein gong i veka. Dei trener litt meir enn dei andre trinna, og meir enn jenter. 
• Treningsstudio og trening på eiga hand er dei mest populære treningsformene. 
• Bjørnafjorden ligg over nasjonale tal når det gjeld å bli andpusten og sveitt etter ei fysisk økt 1-2 gonger i veka: 34 % i Bjørnafjorden mot 28 % på nasjonalt nivå.  
• Når det gjeld trening som gjer deg andpusten og sveitt minst 5 gonger i veka, ligg Bjørnafjorden under nasjonalt nivå med 18 % mot 24 % nasjonalt.
• Vi ligg under både Vestland og nasjonalt snitt når det gjeld å vere tilfreds med kulturtilbodet: 37 % i Bjørnafjorden mot 52 % i Vestland og 58 % nasjonalt. 
• På spørsmålet om dei er tilfredse med tilbodet av idrettsanlegg i kommunen, ligg Bjørnafjorden på 67 %. Snittet for Vestland er 69 % og nasjonalt 71 %. 

Rus

Dei fleste debuterer med alkohol i løpet av åra på vidaregåande. Ungdata '24

Ungdomstida er ei tid då mange gjer seg sine første erfaringar med rusmiddel. Alkohol er det vanlegaste rusmiddelet blant ungdom. Ungdata viser stor variasjon i kor gamle ungdommar er første gong dei drikk alkohol. Det er eit mindretal som har brukt narkotiske stoff, men bruken av cannabis aukar markant i løpet av åra på vidaregåande.

• I løpet av åra på vidaregåande debuterer dei fleste med alkohol, men sammenlikna med resten av landet er det berre om lag halvparten som oppgir at dei drikk nokon form for alkohol så ofte som kvar veke. 
• Over halvparten av elevane på VG2 oppgir at dei får lov av foreldre å drikke alkohol.

Bruk av narkotika blant ungdom vekkjer ofte mykje merksemd. Ungdata '24

• Færre i Bjørnafjorden oppgir at dei brukar hasj eller marihuana samanlikna med gjennomsnittet for vidaregåande elevar i Noreg. 
• 11 % på alle trinn seier at dei har brukt hasj eller marihuana det siste året. For VG1 er dette ein auke sidan førre undersøking.
• Det er ein god del fleire som har fått tilbod om hasj eller marihuana på VG1, samanlikna med sist undersøking. Om lag 1 av 3 seier at dei har fått tilbod det siste året.

Regelbrot

Dei fleste unge er nokså lovlydige. Det er oftast nokre få av ungdommane som står for mesteparten av lovbrota. Ungdata '24

Ungdomstida er ei tid for utprøving på nye arenaer. I denne fasen av livet er det ikkje uvanleg å vere med på aktivitetar som er på kant med det som er alminneleg sosialt akseptert – inkludert å bryte reglar. 

• 42 % i Bjørnafjorden kommune har lurt seg frå å betale på kino, idrettsstemne, buss, tog og liknande 1, 2 eller fleire gonger. 
• I Bjørnafjorden er det 39 % som oppgir at dei aldri har gjort lovbrot. Tilsvarande gjennomsnittstal for Noreg er 33 %.
• Frå 2021 til 2024 har VG1 gått frå 8 % til 16 % når det gjeld tjuveri frå butikk. Det ligg jamt på VG2, men ein stor auke på VG3 frå 2 % i 2021 til 10 % i 2024. 
• Gutane melder at dei gjer fleire regelbrot enn jentene.

Vald og trakassering

På landsbasis opplever om lag fem prosent jamleg å bli plaga, utfrosne eller truga av andre unge. Ungdata '24

 Ungdom i Noreg rapporterer generelt om høg trivsel og gode levekår. Samstundes blir ein del unge ramma av mobbing, vald eller andre former for trakassering. Medan mobbing har stått høgt på dagsorden i lang tid, har seksuell trakassering og vald som foreldre utset unge for, fått mindre merksemd i forskinga. 

•  I Bjørnafjorden kommune er tala ganske likt nasjonalt nivå. VG1 er trinnet med mest trakassering på vidaregåande skule. Her ser vi også ein sterk auke frå dei tidlegare undersøkingane.
• 10 % av gutane og 20 % av jentene har opplevd å bli befølte på ein seksuell måte mot si vilje. 
• 3 % av gutane og 6 % av jentene har opplevd at nakenbilete av dei eller bilete frå seksuelle handlingar har blitt delte utan samtykke.
• 16% av VGS-elevane har opplevd å bli slått, sparka, rista hardt, lugga eller liknande av ein annan ungdom. 
• 4 % seier at dei har blitt trua, angripne eller rana med våpen eller ein gjenstand.
• Det er lågare prosentandel som opplever vald i nære relasjonar på vidaregåande, samanlikna med ungdomsskulen. 3 % sier at dei har blitt slått med vilje av ein vaksen i familien, og 2 % sier at dei har sett eller høyrt fysisk vold mellom vaksenpersonar i familien.

Ulike lokalmiljø kan gi ulike moglegheiter til å utfalde seg og ha sosialt samvær. Trygge og sunne lokalmiljø er særleg viktige for velferda til barn og unge, sidan dei som regel brukar lokalmiljøet i større grad og på ein annan måte enn foreldra og andre vaksne. Ungdata viser at ungdommar flest er ganske nøgde eller særs godt nøgde med lokalmiljøet sitt. Men det finst òg ein del som ikkje er så godt nøgde. 

• Dei fleste kjenner tilhøyrsle til staden der dei bur, og mange opplever det som svært trygt å vere i nærmiljøet der ein bur: 59 % i Bjørnafjorden mot 50 % nasjonalt nivå. 
• Når det gjeld tilbod i nærmiljøet, er ungdommane mest nøgde med idrettsanlegga i kommunen
• Dei er minst nøgd med tilbodet “lokale der ein kan treffe andre unge” samt kulturtilboda. 
• Bjørnafjorden ligg under både Vestland og nasjonalt nivå når det gjeld å vere tilfreds med kollektivtilbodet: 47 % i Bjørnafjorden mot 49 % i Vestland og 62 % nasjonalt.

Ungdomsgenerasjonen blir kalla utdanningsorientert fordi det aldri før har vore så mange unge i høgare utdanningsløp. 
Mot slutten av 20-åra har meir enn halvparten av jentene og ca. ein tredel av gutane tatt høgare utdanning. 
Eit sentralt mål i norsk utdanningspolitikk er sosial utjamning. Det er framleis store forskjellar i val og gjennomføring av utdanning etter utdanningsnivå, inntekt og yrkesstatus til føresette. Dei fleste begynner på vidaregåande skule etter grunnskulen, men ca. ein tredel fullfører ikkje. Det er eit nasjonalt mål å auke talet på dei som fullfører, fordi det i stor grad er et vilkår for å komme inn i arbeidslivet.

•  I Bjørnafjorden trur majoriteten av vidaregåande elevar at dei vil fullføre sitt vidaregåande-løp (92-99 %). 
• Elevane si tru på fullføring aukar med alder. 
• På vidaregåande skule trur også fleire jenter enn gutar at dei vil ta høgare utdanning. 
• Størst tru på dette har jentene på vg3 med 81 %, mot gutane 73 %. Elevane i Bjørnafjorden ligg under nasjonale tal - 54% mot 70%.
• På spørsmål om elevane på vidaregåande trur dei nokon gong vil bli arbeidsledige, er svara nokså lik nasjonalt snitt, ca. 13 %. Jentene er mest optimistiske med tanke på deltaking i arbeidslivet.
• 72 % av begge kjønn har tru på eit godt og lykkeleg liv.  Tidstrenden er ganske jamn.

Bjørnafjorden kommune 2021 - Barneskule

Bjørnafjorden kommune 2021 - Ungdomsskule

Bjørnafjorden kommune 2021 - Vidaregåande skule